Πηνελόπη: ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ, ΠΕΡΙ ΕΙΡΗΝΗΣ §§ 1-16.[ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ]

Κυριακή 18 Μαΐου 2014

ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ, ΠΕΡΙ ΕΙΡΗΝΗΣ §§ 1-16.[ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ]

ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ , ΠΕΡΙ ΕΙΡΗΝΗΣ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

§1. Όλοι βέβαια όσοι ανεβαίνουν σ' αυτό εδώ το βήμα συνήθως ισχυρίζονται ότι τα θέματα για τα οποία πρόκειται να σας συμβουλεύσουν είναι πολύ σημαντικά και ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτα για την πόλη. Ωστόσο, αν για άλλα πράγματα θα ταίριαζε μία τέτοια εισαγωγή, μου φαίνεται ότι επιβάλλεται και για τα σημερινά ζητήματα από εδώ να ξεκινήσω το λόγο μου.

§2. Γιατί έχουμε συγκεντρωθεί εδώ για να συζητήσουμε στη γενική συνέλευση του λαού και να αποφασίσουμε για πόλεμο ή για ειρήνη, θέματα που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία στη ζωή των ανθρώπων και για όσα είναι αναγκαίο εκείνοι που σκέφτονται σωστά να είναι περισσότερο ευτυχισμένοι από τους άλλους. Τόσο μεγάλη λοιπόν είναι η σπουδαιότητα των θεμάτων για τα οποία έχουμε συγκεντρωθεί.

§3. Ωστόσο αντιλαμβάνομαι ότι εσείς δεν ακούτε με το ίδιο ενδιαφέρον όλους τους ομιλητές· αντίθετα, άλλους προσέχετε κι άλλων τη φωνή δεν ανέχεστε ούτε να την ακούσετε. Κι αυτό δεν είναι καθόλου παράδοξο. Από παλιά έχετε τη συνήθεια να κατεβάζετε από το βήμα όλους τους άλλους, εκτός από εκείνους που με τα λόγια τους ικανοποιούν τις επιθυμίες σας.

§4. Γι' αυτή τη στάση σας θα μπορούσε κάποιος, με το δίκιο του, να σας κατηγορήσει ότι, ενώ γνωρίζετε πολλές και σπουδαίες οικογένειες να έχουν γίνει άνω κάτω από τους κόλακες, και ενώ στις ιδιωτικές σας υποθέσεις μισείτε αυτούς που χρησιμοποιούν μια τέτοια μέθοδο, στις υποθέσεις του κράτους δεν τρέφετε τα ίδια συναισθήματα γι' αυτούς· αντιθέτως, ενώ κατηγορείτε όσους τους πλησιάζουν και απολαμβάνουν την παρέα τους, εσείς οι ίδιοι δίνετε την εντύπωση ότι έχετε περισσότερο εμπιστοσύνη σ' αυτούς παρά στους άλλους συμπολίτες σας.

§5. Έτσι βέβαια έχετε αναγκάσει τους ρήτορες να μελετούν και να ψάχνουν να βρουν όχι τι θα είναι συμφέρον στην πόλη, αλλά πώς θα εκφωνήσουν λόγους αρεστούς. Σε τέτοιους λόγους έχει στραφεί τώρα η πλειοψηφία των ομιλητών. Γιατί είναι σε όλους φανερό ότι θα ευχαριστηθείτε περισσότερο με όσους σας προτρέπουν προς τον πόλεμο παρά με εκείνους που σας συμβουλεύουν τη σύναψη ειρήνης.

§6. Οι πρώτοι σας κάνουν να ελπίζετε ότι τάχα θα πάρουμε πίσω τα εδάφη που κατείχαμε σε άλλα κράτη και θα επανακτήσουμε τη δύναμη που είχαμε παλιά, ενώ οι άλλοι δεν υπόσχονται τίποτα τέτοιο· αντίθετα, υποστηρίζουν ότι πρέπει να έχουμε ειρήνη και να μην τρέφουμε επιθυμίες για μεγάλες και άδικες κατακτήσεις, αλλά να είμαστε ικανοποιημένοι με όσα έχουμε τώρα.

§7. Αυτό για τους περισσότερους ανθρώπους είναι το πιο δύσκολο απ' όλα. Είμαστε τόσο πολύ προσκολλημένοι στις ελπίδες μας και τόσο πολύ αχόρταγοι στο να επιδιώκουμε κέρδη που φαίνονται υπερβολικά, ώστε ακόμη κι αυτοί που διαθέτουν μεγάλα πλούτη δεν αρκούνται σε όσα έχουν, αλλά διακινδυνεύουν να χάσουν ακόμη και αυτά προσπαθώντας να αδράξουν ολοένα και περισσότερα. Αυτό ακριβώς πρέπει να φοβόμαστε, μήπως δηλαδή υποπέσουμε στο σφάλμα μιας ανάλογης απερισκεψίας.

§8. Μου φαίνεται ότι μερικοί κλίνουν εύκολα προς τον πόλεμο, σαν να άκουσαν με τα ίδια τους τ' αυτιά τους θεούς και όχι τις συμβουλές απλών ανθρώπων να τους λένε ότι θα φέρουμε σε πέρας τα πάντα και θα νικήσουμε εύκολα τους εχθρούς. Ωστόσο πρέπει οι φρόνιμοι άνθρωποι να μη ζητούν συμβουλές για όσα θέματα γνωρίζουν καλά ―είναι περιττό―, αλλά να ενεργούν σύμφωνα με τις γνώσεις που διαθέτουν και για όσα ζητούν συμβουλές να μη νομίζουν ότι ξέρουν τι θα συμβεί, αλλά να έχουν στο νου τους ότι μόνον εικασίες μπορούν να κάνουν γι' αυτό το θέμα, ενώ παράλληλα μπορεί να συμβεί ο,τιδήποτε.

§9. Από αυτά εσείς δεν κάνετε τίποτα από τα δύο· αντίθετα βρίσκεστε σε μεγάλη αναταραχή. Έχετε έλθει στη γενική συνέλευση με σκοπό να επιλέξετε την καλύτερη από τις προτάσεις που διατυπώθηκαν, και σαν να γνωρίζετε καλά αυτό που πρέπει να γίνει, δε θέλετε να ακούσετε κανέναν άλλο παρά μόνο αυτούς που μιλούν για να σας ευχαριστήσουν.

§10. Κι όμως αν θέλατε πραγματικά να αναζητήσετε τι συμφέρει την πόλη, θα ταίριαζε να δίνετε μεγαλύτερη προσοχή σε όσους εναντιώνονται στις απόψεις σας παρά σε όσους προσπαθούν να είναι αρεστοί σε σας. Ξέρετε καλά ότι, απ' όσους ανεβαίνουν εδώ για να μιλήσουν, άλλοι εύκολα μπορούν να σας εξαπατήσουν λέγοντας όσα εσείς θέλετε ―γιατί ό,τι λέγεται με σκοπό να σας ευχαριστήσει σας ρίχνει στάχτη στα μάτια και σας κάνει να μη διακρίνετε καθαρά τι είναι το καλύτερο―, ενώ από εκείνους που σας συμβουλεύουν, χωρίς να αποβλέπουν στην ευχαρίστησή σας, δε θα μπορούσατε να πάθετε τίποτα τέτοιο.

§11. Με κανέναν τρόπο δε θα μπορούσαν να σας μεταπείσουν, αν δε σας φανέρωναν ποιο είναι το συμφέρον της πόλης. Εξάλλου πώς θα μπορούσαν οι άνθρωποι να κρίνουν με ορθό τρόπο τα γεγονότα ή να πάρουν ορθές αποφάσεις για το μέλλον, αν δεν εξέταζαν τα επιχειρήματα αυτών που ανήκουν σε διαφορετικές πολιτικές ομάδες και δεν άκουγαν οι ίδιοι εξίσου προσεκτικά και τις δύο παρατάξεις;

§12. Απορώ όμως και με τους γέροντες, γιατί πλέον δε θυμούνται, και με τους νέους, γιατί δεν έχουν ακούσει από κανέναν, ότι εξαιτίας αυτών που συμβουλεύουν να διατηρούμε την ειρήνη δεν πάθαμε ποτέ κακό, ενώ εξαιτίας αυτών που εύκολα προτιμούν τον πόλεμο έχουμε ήδη υποστεί πολλές και μεγάλες συμφορές. Καμιά από τις συμφορές αυτές δεν αναλογιζόμαστε, αλλά είμαστε έτοιμοι, χωρίς να κάνουμε τίποτα που να προάγει το μέλλον μας, να εξοπλίζουμε πολεμικά πλοία, να συνεισφέρουμε χρήματα και να συμμαχούμε ή να πολεμούμε με όποιους τύχει, σαν να διατρέχαμε όλους αυτούς τους κινδύνους για ένα ξένο κράτος.

§13. Αιτία γι' αυτή τη στάση σας είναι το γεγονός ότι, αν και θα ταίριαζε να δείχνετε τον ίδιο ζήλο τόσο για τα κοινά όσο και για τις δικές σας υποθέσεις, δεν κρίνετε όλα με το ίδιο μέτρο· αντίθετα, όταν σκέφτεστε τα δικά σας, ψάχνετε να βρείτε συμβούλους πιο συνετούς από τους εαυτούς σας, όταν όμως έρχεστε εδώ στην εκκλησία του δήμου, για να αποφασίσετε για τα κοινά, αυτούς δεν τους εμπιστεύεστε και τους φθονείτε, ενώ επιδοκιμάζετε τους πλέον πονηρούς δημαγωγούς και νομίζετε ότι είναι πιο δημοφιλείς οι μέθυσοι από τους νηφάλιους, οι επιπόλαιοι από τους συνετούς και όσοι κατασπαταλούν το δημόσιο χρήμα από αυτούς που σας προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ξοδεύοντας από τα δικά τους χρήματα. Είναι λοιπόν απορίας άξιο που κάποιος τρέφει ελπίδες πως με τέτοιους συμβούλους το κράτος θα πάει μπροστά.

§14. Εγώ γνωρίζω καλά ότι είναι δύσκολο να πηγαίνω ενάντια στον τρόπο που σκέφτεστε, καθώς και ότι, ενώ έχουμε δημοκρατία, δεν υπάρχει πουθενά ελευθερία λόγου, παρά μόνο εδώ στη συνέλευση για τους άφρονες, που δε νοιάζονται διόλου για σας, και στο θέατρο για τους κωμικούς ποιητές. Το χειρότερο όμως είναι το εξής: γι' αυτούς που δημοσιοποιούν τα σφάλματα της πόλης στους άλλους Έλληνες αισθάνεστε τόση ευγνωμοσύνη όση δεν αισθάνεστε ούτε για τους ευεργέτες σας· αντίθετα, αυτούς που σας επιπλήττουν και σας νουθετούν τους απεχθάνεστε, σαν να έκαναν κάποιο κακό στην πόλη.

§15. Ωστόσο, αν και έτσι έχουν τα πράγματα, δε θα μπορούσα να παραιτηθώ απ' όσα είχα στο νου μου να σας πω. Δεν ανέβηκα στο βήμα ούτε για να σας προκαλέσω ευχαρίστηση ούτε για ν' αποσπάσω την επιδοκιμασία σας, αλλά για να πω ξεκάθαρα όσα συμβαίνει να γνωρίζω, πρώτα αναφορικά με τις προτάσεις των πρυτάνεων που συμπεριλαμβάνονται στην ημερήσια διάταξη και ύστερα για τα άλλα θέματα της πόλης. Ο λόγος είναι ότι δε θα έχουμε κανένα όφελος από όσα θα αποφασίσουμε τώρα σχετικά με την ειρήνη, αν δεν πάρουμε σωστές αποφάσεις και για τα άλλα θέματα.

§16. Πιστεύω λοιπόν ότι πρέπει να κάνουμε ειρήνη όχι μόνο με τους Χιώτες, τους Ροδίτες και τους Βυζαντίους, αλλά και με όλους τους άλλους· επιπλέον, να εφαρμόσουμε όχι μόνο τις συνθήκες που κάποιοι μόλις πρόσφατα υπέγραψαν, αλλά και εκείνες που συντάχθηκαν με την εγγύηση του Πέρση βασιλέα και των Λακεδαιμονίων και οι οποίες επιβάλλουν να είναι οι Έλληνες αυτόνομοι, να αποχωρήσουν οι ξένες στρατιωτικές δυνάμεις και να διατηρηθεί η αυτοτέλεια των κρατών. Γιατί πιο δίκαιες και πιο συμφέρουσες συνθήκες για την πόλη μας δεν πρόκειται να βρούμε.

Έτσι όμως έχετε κάνει τους ρήτορες να ερευνούν και να φροντίζουν όχι εκείνα που θα είναι συμφέροντα (πλεονεκτήματα) στην πόλη αλλά πώς θα εκφωνήσουν λόγους που θα σας είναι αρεστοί. Για τέτοιους λόγους έχει μαζευτεί και σήμερα αυτό το πλήθος. Γιατί σε όλους ήταν φανερό πως θα ευχαριστηθείτε περισσότερο με κείνους που σας προτρέπουν σε πόλεμο (συνέχιση του πολέμου) παρά με κείνους που σας συμβουλεύουν για την ειρήνη. Γιατί οι μεν υποστηρικτές του πολέμου δημιουργούν την ελπίδα πως τάχα τις περιουσίες που είχαμε στις συμμαχικές πόλεις θα πάρουμε και τη δύναμη που πριν είχαμε θα αποχτήσουμε πάλι· ενώ όσοι υποστηρίζουν την ειρήνη δεν υποδεικνύουν τίποτε τέτοιο αλλά σας συμβουλεύουν πως πρέπει να ζείτε ειρηνικά και να μην επιθυμείτε μεγάλα πράγματα (μεγάλες κτήσεις) παρά το δίκαιο, αλλά να είστε ευχαριστημένοι με όσα έχετε, πράγμα που είναι το πιο δύσκολο απ' όλα για τους περισσότερους ανθρώπους. Γιατί τόσο πολύ είμαστε προσκολλημένοι στις ελπίδες και είμαστε τόσο άπληστοι για όσες φαίνονται πως είναι κέρδη, ώστε ούτε όσοι έχουν πολύ μεγάλο πλούτο θέλουν να αρκούνται σ' αυτόν, αλλά επιθυμώντας πάντοτε περισσότερα κινδυνεύουν να χάσουν όσα έχουν. Αυτό ακριβώς πρέπει να φοβόμαστε, μήπως δηλαδή και μεις τώρα γίνουμε υπεύθυνοι για τέτοιες ανοησίες· γιατί μερικοί μου φαίνονται πως έχουν μεγάλη προθυμία για πόλεμο, σαν να μην τον είχαν συμβουλεύσει κοινοί άνθρωποι, αλλά σαν να είχαν ακούσει από τους θεούς πως θα τα κατορθώσουμε όλα και εύκολα θα νικήσουμε τους εχθρούς.

Από αυτά όμως ούτε σεις ούτε το ένα ούτε το άλλο συμβαίνει να κάνετε, αλλά βρίσκεστε σε όσο το δυνατό μεγαλύτερη σύγχυση. Γιατί από τη μια έχετε συγκεντρωθεί με την εντύπωση πως πρέπει από όλα όσα έχουν ειπωθεί (έχουν προταθεί) να διαλέξετε το καλύτερο, από την άλλη, σαν να ξέρατε πια πολύ καλά εκείνο που πρέπει να γίνει, δεν θέλετε να ακούτε άλλους εκτός από κείνους που δημηγορούν για ευχαρίστησή σας. Κι όμως οφείλατε, αν βέβαια θέλατε να ζητήσετε εκείνο που συνέφερε την πόλη, να προσέχετε πιο πολύ εκείνους που εναντιώνονται στις δικές σας γνώμες παρά εκείνους που σας κολακεύουν προκαλώντας σας ευχαρίστηση, γιατί γνωρίζετε ότι από κείνους που ανεβαίνουν σ' αυτό το βήμα αυτοί που λένε όσα σεις θέλετε εύκολα μπορούν να σας εξαπατούν (γιατί εκείνο που ειπώθηκε για να σας ευχαριστήσει σας θολώνει το μυαλό και δεν μπορείτε να ξεχωρίσετε το άριστο), ενώ από κείνους που σας συμβουλεύουν όχι για να σας ευχαριστήσουν τίποτε τέτοιο δεν μπορείτε να πάθετε· αυτοί καθόλου δεν θα μπορέσουν (δεν υπάρχει τρόπος) να σας μεταπείσουν, αν δεν σας κάνουν ολοφάνερο το συμφέρον σας. Και εκτός από αυτό, πώς είναι δυνατό οι άνθρωποι ή να κρίνουν σωστά για όσα έγιναν ή να πάρουν ορθές αποφάσεις για όσα πρόκειται να γίνουν, αν δεν εξετάζουν αντιπαραβάλλοντας τους λόγους εκείνων που αντιτίθενται μεταξύ τους και δεν γίνονται οι ίδιοι αμερόληπτοι ακροατές και των δύο;

Παραξενεύομαι όμως και με τους μεγαλύτερους από σας που δεν θυμούνται πια, και με τους πιο νέους που δεν έχουν ακούσει από κανέναν ότι ποτέ ως τώρα δεν έχουμε πάθει κανένα κακό από κείνους που συμβουλεύουν να διατηρούμε την ειρήνη, ενώ από κείνους που εύκολα προτιμούν τον πόλεμο υποστήκαμε ως τώρα πολλές και μεγάλες συμφορές. Αυτά όμως εμείς δεν τα θυμόμαστε καθόλου, αλλά είμαστε πρόθυμοι, χωρίς να καλυτερεύουμε καθόλου τα συμφέροντά μας (αν και δεν προάγουμε ούτε κατ' ελάχιστο την ευημερία μας), να εξοπλίζουμε τριήρεις και να συνεισφέρουμε χρηματικά ποσά και να βοηθάμε και να πολεμάμε με όποιους τύχει, σαν να κινδυνεύουμε για κάποια ξένη πόλη, Και αιτία αυτών είναι το γεγονός ότι, ενώ έχετε καθήκον να φροντίζετε για τα ζητήματα της πόλης όπως ακριβώς για τα δικά σας, δεν έχετε την ίδια γνώμη γι' αυτά, αλλά όταν σκέφτεστε για τα ατομικά σας ζητήματα, ζητάτε ως συμβούλους εκείνους που σκέφτονται καλύτερα από σας τους ίδιους, ενώ αντίθετα, όταν μαζεύεστε στην εκκλησία του δήμου για ζητήματα της πόλης, από τη μια δεν έχετε εμπιστοσύνη στους καλούς συμβούλους και τους φθονείτε, και από την άλλη από όσους ανεβαίνουν στο βήμα έχετε σε υπόληψη τους πιο φαύλους και νομίζετε πως οι μεθυσμένοι αγαπούν πιο πολύ το λαό από όσο οι νηφάλιοι και οι πιο ανόητοι από τους συνετούς και όσοι μοιράζονται το δημόσιο χρήμα από κείνους που εκτελούν με δικά τους χρήματα δημόσιες υπηρεσίες. Συνεπώς είναι ν' απορεί κανείς που κάποιος ελπίζει ότι η πόλη, χρησιμοποιώντας τέτοιους συμβούλους, θα σημειώσει πρόοδο.