ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ – ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ

 

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ : είναι ένα σύνολο λογικών προτάσεων οι οποίες συνδέονται χωρίς χάσματα μεταξύ τους . Σκοπό του έχει να στηρίξει μια άποψη / να αποδείξει την αλήθεια μιας θέσης και καταλήγει σε ένα λογικό συμπέρασμα. Οι προτάσεις αυτές συνδέονται μεταξύ τους λογικά αλλά έχουν και κάποιους όρους κοινούς («γέφυρες») που χρησιμοποιούνται για τη μετάβαση από τη μία στην άλλη. 
 

 Η διαδικασία με την οποία δημιουργείται ένα επιχείρημα ονομάζεται ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ.

Α. Οι συλλογισμοί με κριτήριο την πορεία τους διακρίνονται σε :

1. Παραγωγικός : ξεκινά από κάτι γενικό και αφηρημένο και καταλήγει σε ένα συμπέρασμα ειδικό.

Παράδειγμα α :
   - Τα δέντρα που χάνουν το φύλλωμά τους ονομάζονται φυλλοβόλα.
   - Το δέντρο της αυλής μας κάθε χειμώνα χάνει τα φύλλα του.
   - (Άρα) Το δέντρο της αυλής μας είναι φυλλοβόλο.
  

Παράδειγμα β :

-  Οι Ίωνες φιλόσοφοι είναι προσωκρατικοί.
-  Ο Θαλής , ο Ηράκλειτος και ο Πυθαγόρας είναι Ίωνες φιλόσοφοι.
- (Άρα)  Ο Θαλής , ο Ηράκλειτος και ο Πυθαγόρας είναι προσωκρατικοί.

Παράδειγμα γ :

- Αυτός ο σκηνοθέτης διαλέγει καλούς ηθοποιούς.
- Η Μαρία συμμετέχει στην παράστασή του.
- (Άρα) Η Μαρία είναι καλή ηθοποιός.

Παράδειγμα δ :

-   Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί.
-   O  πρόεδρος των Η.Π.Α είναι άνθρωπος.
-  (Άρα) Ο πρόεδρος των Η.Π.Α είναι θνητός.

 2. Επαγωγικός: ξεκινά από κάτι ειδικό και συγκεκριμένο και καταλήγει σε ένα συμπέρασμα γενικό και αφηρημένο. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι απλά πιθανό.
Παράδειγμα α:
  - Η τηλεόραση συχνά προβάλλει τη βία.
  - Η τηλεόραση είναι ένα από τα Μ.Μ.Ε.
  - (Άρα) Τα Μ.Μ.Ε συχνά προβάλλουν τη βία.

 Παράδειγμα β:
- Ο νέος διευθυντής έχει απαρχαιωμένες ιδέες.
- Είναι ηλικιωμένος.

- (Άρα) Όλοι οι ηλικιωμένοι έχουν απαρχαιωμένες ιδέες.

Παράδειγμα γ:
- Η Ελλάδα ακολουθεί τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου στην εξωτερική της πολιτική.
- Η Ιταλία , η Σουηδία , η Γαλλία , ακολουθούν τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου στην εξωτερική τους πολιτική.
- Η Ελλάδα, η Ιταλία , η Σουηδία , η Γαλλία είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

- (Άρα).Όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακολουθούν τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου στην εξωτερική τους πολιτική

 3. Αναλογικός: ξεκινά από κάτι ειδικό και καταλήγει σε ένα συμπέρασμα πάλι ειδικό. Το συμπέρασμα συχνά είναι ασθενές ως προς την εγκυρότητά του.
Παράδειγμα α:
- Στο σχολείο μου πέρσι υπήρχαν υψηλά ποσοστά επιτυχίας στις εξετάσεις.
- Φέτος στο σχολείο μου πολλοί μαθητές πέτυχαν υψηλή βαθμολογία στις εξετάσεις.
- (Άρα) Και του χρόνου στο σχολείο μου αναμένεται να επιτύχει ένας μεγάλος αριθμός μαθητών στις εξετάσεις.

Παράδειγμα β:

- Ο γιος του γείτονα τραυματίστηκε χθες οδηγώντας μηχανάκι απρόσεχτα και χωρίς κράνος.
- Ο αδελφός μου οδηγεί μηχανάκι απρόσεχτα και χωρίς κράνος.
- (Άρα) Ο αδελφός μου μπορεί να τραυματιστεί κι αυτός σοβαρά.

 Β . Οι συλλογισμοί με κριτήριο τον αριθμό των προτάσεων – κρίσεων πους τους αποτελούν διακρίνονται σε:

 1. Άμεσος : το συμπέρασμα προκύπτει από μία μόνο πρόταση – κρίση.

Παράδειγμα α :

- Το τρίγωνο είναι τρίπλευρο.
- Άρα το τρίγωνο δεν είναι τετράπλευρο.

Παράδειγμα β :

- Η γη είναι πλανήτης.
- Άρα η γη δεν είναι απλανής.

 2. Έμμεσος : το συμπέρασμα προκύπτει από δύο ή περισσότερες προτάσεις – κρίσεις.

Παράδειγμα α :

- Οι πλανήτες είναι ετερόφωτα σώματα.
- Η γη είναι πλανήτης.
- (Άρα) η γη είναι ετερόφωτο σώμα.

Παράδειγμα β :

- Η μηλιά , η αχλαδιά , η ροδακινιά είναι οργανισμοί.
- Η μηλιά , η αχλαδιά , η ροδακινιά είναι φυτά.
- (Άρα) τα φυτά είναι οργανισμοί.


Συλλογισμοί .

ΑΣΚΗΣΗ : Να χαρακτηρίσετε τους παρακάτω συλλογισμούς α) με βάση την πορεία τους (παραγωγικοί , επαγωγικοί , αναλογικοί) και β) με βάση τον αριθμό των προτάσεων – κρίσεων που οδηγούν στο συμπέρασμα (άμεσοι , έμμεσοι).

Ονοματεπώνυμο :                                                                    Ομάδα : Β

 

-Τα δέντρα που χάνουν το φύλλωμά τους ονομάζονται φυλλοβόλα.
- Το δέντρο της αυλής μας κάθε χειμώνα χάνει τα φύλλα του.
- (Άρα) Το δέντρο της αυλής μας είναι φυλλοβόλο.

 

- Ο νέος διευθυντής έχει απαρχαιωμένες ιδέες.
- Είναι ηλικιωμένος.

    - (Άρα) Όλοι οι ηλικιωμένοι έχουν απαρχαιωμένες ιδέες.
 

  - Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί.

     - Ο πρόεδρος των Η.Π.Α είναι άνθρωπος.

     - (Άρα) Ο πρόεδρος των Η.Π.Α είναι θνητός.
 

 - Ο γιος του γείτονα τραυματίστηκε χθες οδηγώντας μηχανάκι απρόσεχτα και χωρίς κράνος.

     - Ο αδελφός μου οδηγεί μηχανάκι απρόσεχτα και χωρίς κράνος.

     - (Άρα) Ο αδελφός μου μπορεί να τραυματιστεί κι αυτός σοβαρά.
 

 - Η τηλεόραση συχνά προβάλλει τη βία.
- Η τηλεόραση είναι ένα από τα Μ.Μ.Ε.
- (Άρα) Τα Μ.Μ.Ε συχνά προβάλλουν τη βία.
 

 - Στο σχολείο μου πέρσι υπήρχαν υψηλά ποσοστά επιτυχίας στις εξετάσεις.
- Φέτος στο σχολείο μου πολλοί μαθητές πέτυχαν υψηλή βαθμολογία στις εξετάσεις.
- (Άρα) Και του χρόνου στο σχολείο μου αναμένεται να επιτύχει ένας μεγάλος αριθμός μαθητών στις εξετάσεις.
 

 - Τα μέταλλα είναι ανόργανα.
 - (Άρα) Ο χρυσός είναι ανόργανο.
 

 - Οι πλανήτες είναι ετερόφωτα σώματα.

     - Η γη είναι πλανήτης.

     - (Άρα) η γη είναι ετερόφωτο σώμα.
 

 - Η μηλιά , η αχλαδιά , η ροδακινιά είναι οργανισμοί.

     - Η μηλιά , η αχλαδιά , η ροδακινιά είναι φυτά.

     - (Άρα) τα φυτά είναι οργανισμοί.
 

 - Τα δέντρα που χάνουν το φύλλωμά τους ονομάζονται φυλλοβόλα.
- Το δέντρο της αυλής μας κάθε χειμώνα χάνει τα φύλλα του.
- (Άρα) Το δέντρο της αυλής μας είναι φυλλοβόλο.
 

 

ΑΣΚΗΣΗ : Να χαρακτηρίσετε τους παρακάτω συλλογισμούς α) με βάση την πορεία τους (παραγωγικοί , επαγωγικοί , αναλογικοί) και β) με βάση τον αριθμό των προτάσεων – κρίσεων που οδηγούν στο συμπέρασμα (άμεσοι , έμμεσοι).

Ονοματεπώνυμο :                                                                    Ομάδα : Α

-  Οι Ίωνες φιλόσοφοι είναι προσωκρατικοί.

-  Ο Θαλής , ο Ηράκλειτος και ο Πυθαγόρας είναι Ίωνες φιλόσοφοι.

- (Άρα)  Ο Θαλής , ο Ηράκλειτος και ο Πυθαγόρας είναι προσωκρατικοί.
 

 - Αυτός ο σκηνοθέτης διαλέγει καλούς ηθοποιούς.

- Η Μαρία συμμετέχει στην παράστασή του.

- (Άρα) Η Μαρία είναι καλή ηθοποιός.
 

- Η Ελλάδα ακολουθεί τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου στην εξωτερική της πολιτική.
- Η Ιταλία , η Σουηδία , η Γαλλία , ακολουθούν τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου στην εξωτερική τους πολιτική.
- Η Ελλάδα, η Ιταλία , η Σουηδία , η Γαλλία είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

- (Άρα).Όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακολουθούν τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου στην εξωτερική τους πολιτική
 

 -  Οι γλωσσομαθείς έχουν μεγάλη πιθανότητα να βρουν δουλειά.

-  Ο Νίκος είναι γλωσσομαθής.

-  Άρα έχει μεγάλη πιθανότητα να βρει δουλειά.
 

 -  Μέχρι στιγμής ο ήλιος ανατέλλει από την ανατολή.

-   Άρα, αύριο θα ανατείλει από την ανατολή.
 

 -  Για να ζήσουν δύο άνθρωποι μαζί πρέπει να εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον.

-  Εμείς δεν έχουμε εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλον.

-  Άρα δεν μπορούμε να ζήσουμε μαζί.
 

 -  Κάποιος άτακτος μαθητής τιμωρήθηκε.

-  Ο Νίκος είναι άτακτος μαθητής.

-  Άρα ο Νίκος είναι πιθανό να τιμωρηθεί.
 

 

-  Το δελφίνι και η φάλαινα είναι θηλαστικά

-  Το  δελφίνι και η  φάλαινα ζουν στη  θάλασσα.

-   Άρα μερικά θηλαστικά ζουν στη θάλασσα
 

 -  Όλοι οι πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα κινούνται γύρω από τον ήλιο.

-  Ο Άρης είναι πλανήτης.

-  Άρα κινείται γύρω από τον ήλιο.
 

 -  Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί

-  Όλοι οι ψυχολόγοι είναι άνθρωποι

-  Όλοι οι ψυχολόγοι είναι θνητοί