6η διδακτική ενότητα - Πλάτωνος Πρωταγόρας 322a-323a
Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος
θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ
συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν,
καὶ ἐπεχείρει
βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα
θεῶν· ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα
ταχὺ
διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις
καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. Οὕτω δὴ
παρεσκευασμένοι κατ' ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν
σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν· ἀπώλλυντο
οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων
διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι
εἶναι, καὶ ἡ
δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων
πόλεμον ἐνδεής
—πολιτικὴν γὰρ τέχνην
οὔπω εἶχον, ἧς μέρος
πολεμική— ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι
καὶ σῴζεσθαι
κτίζοντες πόλεις· ὅτ' οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην,
ὥστε πάλιν
σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν δείσας
περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους
αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν' εἶεν πόλεων
κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας
συναγωγοί. Ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα
οὖν τρόπον
δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις·
"Πότερον ὡς αἱ τέχναι
νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας
νείμω; Νενέμηνται δὲ ὧδε· εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις,
καὶ οἱ ἄλλοι
δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις,
ἢ ἐπὶ πάντας
νείμω;" "Ἐπὶ
πάντας," ἔφη ο Ζεύς, "καὶ πάντες
μετεχόντων· οὐ γὰρ ἂν
γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν
μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν· καὶ νόμον γε
θὲς παρ' ἐμοῦ τὸν μὴ
δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης
μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως." Οὕτω δή, ὦ
Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καὶ Ἀθηναῖοι, ὅταν μὲν περὶ ἀρετῆς
τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς
δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται
μετεῖναι
συμβουλῆς, καὶ ἐάν τις ἐκτὸς ὤν τῶν ὀλίγων
συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται,
ὡς σὺ φῄς—εἰκότως, ὡς ἐγώ φημι—ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν πολιτικῆς ἀρετῆς ἴωσιν, ἣν δεῖ διὰ
δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καὶ
σωφροσύνης, εἰκότως ἅπαντος ἀνδρὸς ἀνέχονται,
ὡς παντὶ προσῆκον
ταύτης γε μετέχειν τῆς ἀρετῆς ἢ μὴ εἶναι
πόλεις. Αὕτη, ὦ
Σώκρατες, τούτου αἰτία.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Να βρείτε μία
λέξη του κειμένου ετυμολογικά συγγενή με καθεμία από τις παρακάτω :
|
Βήμα
|
|
Νομικός
|
|
|
Διάδημα
|
|
Κάτοχος
|
|
|
Περίτεχνος
|
|
Ανίατος
|
|
|
Ανικανότητα
|
|
Σύνθεση
|
|
|
Διασκεδαστικός
|
|
Διέλευση
|
|
|
Δεισιδαιμονία
|
|
Παραφροσύνη
|
|
|
Διακόσμηση
|
|
Δολιοφθορά
|
|
|
Έκδοση
|
|
Δυσαρέσκεια
|
|
2.Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α’
με τις συνώνυμές τους στη στήλη Β’
|
Δέδοικα
|
ἐπίκουρος
|
|
Βοηθός
|
ταύτῃ
|
|
Νέμω
|
ὅλος
|
|
Πᾶς
|
μερίζω
|
|
Δίδωμι
|
φοβοῦμαι
|
|
οὕτω
|
παρέχω
|
3.Να
αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α’ με τις αντώνυμές τους στη στήλη Β’
|
ἔπειτα
|
Οὐδείς
|
|
Ταχύς
|
Συλλέγομαι
|
|
Σκεδάννυμαι
|
Πρότερον
|
|
Πᾶς
|
Δυνατός
|
|
Δίδωμι
|
Βραδύς
|
|
ἀσθενής
|
Λαμβάνω
|
4.Να
γράψετε από μία πρόταση στα νέα ελληνικά με τις λέξεις : μοίρας, κόσμοι, δίκην,
με διαφορετική όμως σημασία από εκείνην που έχουν στο κείμενο αναφοράς.
[Μπορείτε να αλλάξετε την πτώση , το γένος και τον αριθμό των λέξεων, όχι όμως
το μέρος του λόγου]
5.Να συμπληρώσετε
τα κενά των ακόλουθων προτάσεων με παράγωγα του ρήματος δίδωμι.
a. Προσέχω
πάρα πολύ την ώρα της ……….... του μαθήματος κι έτσι έχω λιγότερο διάβασμα στο
σπίτι.
b. Τι
ήθελα και το πήρα αυτό το δάνειο;;; Κάθε μήνα για 20 χρόνια πρέπει να πληρώνω
μία ……..…. των 700 ευρώ.
c. Σε
κάθε πόλεμο , εκτός από τους ήρωες, υπάρχουν και ………..……... που για το
προσωπικό τους όφελος θυσιάζουν και την ίδια τους την πατρίδα
d. Η
Μαρία είναι δυστυχώς πολύ ………………… Μονίμως υποχωρεί στα θέλω του Μάριου.
e. Η …………..……..
μιας τέτοιας αρνητικής φημολογίας για τον Γιάννη, θα έχει ολέθρια αποτελέσματα
για την επαγγελματική του εξέλιξη.
f. "Το
«Άξιον εστί» του Οδυσσέα Ελύτη κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1959 από τις ……………
«Ίκαρος».
g. Η
λέπρα για πολλές δεκαετίες θεωρούνταν εξαιρετικά ……………………. νόσος γι’ αυτό οι
λεπροί απομονώνονταν σε συγκεκριμένους χώρους ή περιοχές όπως η Σπιναλόγκα
