7η διδακτική ενότητα : Αριστοτέλης, Πολιτικά, A 1.12, 1253a29-39

7^η διδακτική ενότητα : Αριστοτέλης, Πολιτικά, A 1.12, 1253a29-39

Φύσει μὲν οὖν ἡ ὁρμὴ ἐν πᾶσιν ἐπὶ τὴν τοιαύτην κοινωνίαν [: την πόλιν]· ὁ δὲ πρῶτος συστήσας μεγίστων ἀγαθῶν αἴτιος. Ὥσπερ γὰρ καὶ τελεωθεὶς βέλτιστον τῶν ζῴων ἄνθρωπός ἐστιν, οὕτω καὶ χωρισθεὶς νόμου καὶ δίκης χείριστον πάντων. Χαλεπωτάτη γὰρ ἀδικία ἔχουσα ὅπλα· ὁ δὲ ἄνθρωπος ὅπλα ἔχων φύεται φρονήσει καὶ ἀρετῇ, οἷς ἐπὶ τἀναντία ἔστι χρῆσθαι μάλιστα. Διὸ ἀνοσιώτατον καὶ ἀγριώτατον ἄνευ ἀρετῆς, καὶ πρὸς ἀφροδίσια καὶ ἐδωδὴν χείριστον. Ἡ δὲ δικαιοσύνη πολιτικόν· ἡ γὰρ δίκη πολιτικῆς κοινωνίας τάξις ἐστίν, ἡ δὲ δικαιοσύνη τοῦ δικαίου κρίσις.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.   Να βρεθούν από το αρχαίο κείμενο οι ετυμολογικά συγγενείς λέξεις των παρακάτω λημμάτων :

κατάφυτος :	πολιούχος:
παρορμητικός:	σχιζοφρενής:
παρρησία:	αριστοκρατικός:
ιστός:	ερμαφρόδιτος:
εγγειοβελτιωτικός:	έδεσμα:
αντροχωρίστρα:	έκτακτος:
χασοδίκης:	όντως:
ανακοίνωση:	χρήμα:

 

2.   Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α’ με τις αντώνυμές τους στη στήλη Β’

Α’	Β’
πρῶτος	πραότατος
μέγιστος	ἔσχατος
βέλτιστος	οὐδείς
ἀγριώτατος	ἐλάχιστος
πᾶς	χείριστος

 

3.   Να γράψετε πέντε ομόρριζες λέξεις (απλές ή σύνθετες)  της νέας ελληνικής για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου αναφοράς : ἀρετῆς , φύσει, πόλιν, κοινωνίαν, ἔχων

4.   Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με ομόρριζα του ρήματος έχω:

a.   Για τους αρχαίους Έλληνες υπήρχαν τρεις ………… : ο χειμώνας, η άνοιξη και το φθινόπωρο.

b.  Η συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός μεταξύ των εμπολέμων, δηλαδή η …………..  καθορίστηκε για χρονικό διάστημα ενός μήνα.

c.   Ο Πέτρος είναι πραγματικά ………….. Ξέρει να διαφυλάττει τα μυστικά που του εμπιστεύονται.

d.  Αυτό το παιδί είναι εξαιρετικά …………. , δεν αναπτύσσεται κανονικά, είναι αδύναμο. Μήπως υποσιτίζεται; 

e.  Όλα δικά του τα θέλει! Είναι………………….……

f.   Το Κολωνάκι θεωρείται ……………. περιοχή. Είναι στο κέντρο της πόλης, έχει πολύ ωραία οικήματα, τεράστια αγορά και προσφέρει κάθε είδους διασκέδαση.

g.   Η …………….. είναι ρηματικό επίθετο που διαθέτει ιδιότητες τόσο του επιθέτου όσο και του ρήματος.

h.  Ο …………..… στην αρχαιότητα ήταν αυτός που οδηγούσε άρμα ή άμαξα, κρατώντας τα ηνία.

i.    Στην περίληψη ο λόγος μας πρέπει να είναι ……….….. ώστε να αποδίδουμε συνοπτικά όλα τα βασικά επιχειρήματα/απόψεις του συγγραφέα του πρωτότυπου κειμένου.

j.    Τα κοινά ενδιαφέροντα, οι κοινοί στόχοι, η αγάπη, η ειλικρίνεια και η φροντίδα αποτελούν τους πυλώνες μιας υγιούς ……………. είτε αυτή είναι φιλική είτε ερωτική.

Ιστορία Β' : Η κοινωνία στο Βυζάντιο

Η κοινωνία στο Βυζάντιο

Ιστορία Β' : Το προοίμιο της ακμής του Βυζαντινού κράτους [ 843-867]

 Το προοίμιο της ακμής του Βυζαντινού κράτους [ 843-867]

Αδίδακτο κείμενο: Ξενοφῶντος, Ἑλληνικά, VI, 4, 19-21

 Αδίδακτο κείμενο: Ξενοφῶντος,  Ἑλληνικά, VI, 4, 19-21 

 Η επιμονή των Θηβαίων να μην αφήσουν αυτόνομες τις υπόλοιπες βοιωτικές πόλεις – να μην διαλύσουν, επομένως, το Κοινό των Βοιωτών – οδήγησε σε εκστρατεία του Σπαρτιάτη βασιλιά Κλεόμβροτου στη Βοιωτία. Η προσπάθειά του είχε ατυχή κατάληξη. Οι Βοιωτοί νίκησαν κατά κράτος τους Σπαρτιάτες στα Λεύκτρα της Βοιωτίας (371 π.Χ.), αλλά αμέσως μετά – φοβούμενοι τα αντίποινα των Σπαρτιατών – αναζήτησαν βοήθεια στην Αθήνα.

 

Οἱ δὲ Θηβαίοι εὐθὺς μετὰ τὴν μάχην ἔπεμψαν εἰς ᾿Αθήνα ἄγγελον ἐστεφανωμένον καὶ ἅμα μὲν

τῆς νίκης τὸ μέγεθος ἔφραζον, ἅμα δὲ βοηθεῖν ἐκέλευον λέγοντες, ὡς νῦν ἐξείη

Λακεδαιμονίους πάντων ὧν ἐπεποιήκεσαν αὐτοὺς τιμωρήσασθαι. Τῶν δὲ ᾿Αθηναίων ἡ βουλὴ

ἐτύγχανεν ἐν ἀκροπόλει καθημένη. Ἐπεὶ δ᾽ ἤκουσαν τὸ γεγενημένον, ὅτι μὲν σφόδρα

Αδίδακτο κείμενο: Ξενοφῶντος, Ἑλληνικά VI, 5, 27-29

 Αδίδακτο κείμενο: Ξενοφῶντος,   Ἑλληνικά VI, 5, 27-29 

Οι Θηβαίοι , κατόπιν προτροπής των Αρκάδων και των Αργείων, αποφασίζουν να βαδίσουν εναντίον της Σπάρτης με την ελπίδα ότι θα βρουν την πόλη έρημη.

Οἱ δὲ Θηβαῖοι ἐπεὶ ᾔσθοντο τὰ πεπραγμένα ὑπὸ τῶν ᾿Αρκάδων, πολὺ δὴ θρασύτερον

 κατέβαινον. Καὶ τὴν μὲν Σελλασίαν εὐθὺς ἔκαον καὶ ἐπόρθουν. Ἐπεὶ δὲ ἐν τῷ πεδίῳ ἐγένοντο,

ἐν τῷ τεμένει τοῦ ᾿Απόλλωνος, ἐνταῦθα ἐστρατεπεδεύσαντο· τῇ δ' ὑστεραίᾳ ἐπορεύοντο. Καὶ

διὰ μὲν τῆς γεφύρας οὐδ' ἐπεχείρουν διαβαίνειν ἐπὶ τὴν πόλιν· καὶ γὰρ ἐν τῷ τῆς ᾿Αλέας ἱερῷ

Αδίδακτο κείμενο: Ξενοφῶντος Κύρου Ἀνάβασις Γ΄, Ι, §15-186.

 Αδίδακτο κείμενο: Ξενοφῶντος Κύρου Ἀνάβασις Γ΄, Ι, §15-186. 

Ο στρατηγός - ρήτορας στο απόσπασμα που ακολουθεί , εκφράζει τους φόβους και την αγωνία του για την επικείμενη σύγκρουση με τους εχθρούς καθώς και τις συνέπειες που θα υποστούν στην περίπτωση ήττας.

Ἐκ τούτου ἀνίσταται καὶ συγκαλεῖ πρῶτον τοὺς λοχαγούς. Ἐπεὶ δὲ συνῆλθον, ἔλεξεν‧ Ἐγώ,

ἄνδρες λοχαγοί, οὔτε δύναμαι καθεύδειν , ὥσπερ οἶμαι οὐδ’ ὑμεῖς, οὔτε δύναμαι κατακεῖσθαι

ἔτι, ὁρῶν ἐν οἵοις ἐσμέν. Οἱ μὲν γὰρ πολέμιοι δῆλον ὅτι οὐ πρότερον πρὸς ἡμᾶς τὸν πόλεμον

ἐξέφηναν πρὶν ἐνόμισαν καλῶς  τὰ ἑαυτῶν παρασκευάσασθαι, ἡμῶν δ’ οὐδεὶς οὐδὲν

Εξεταστέα ύλη των μαθημάτων της Α', Β' και Γ' Λυκείου 2025-26

 Η εξεταστέα ύλη των μαθημάτων που εξετάζονται στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις της Α', Β' και Γ' Λυκείου εδώ : 

https://lyk-episk.ira.sch.gr/?p=3722

Εξεταστέα ύλη πανελλαδικώς εξεταζομένων μαθημάτων 2025-26

Η εξεταστέα ύλη των πανελλαδικώς εξεταζομένων μαθημάτων για το σχολικό έτος 2025-26 εδώ : 

https://lyk-episk.ira.sch.gr/?p=3717

Ισοκράτης, Ἀρχίδαμος 107-109

 Ισοκράτης, Ἀρχίδαμος 107-109

Αδίδακτο κείμενο : Ισοκράτης, Ἀρχίδαμος 107-109

Προσπαθώντας να φιλοτιμήσει τους Σπαρτιάτες, ώστε να μην αποδεχτούν την ανεξαρτησία της Μεσσήνης, που ήθελαν να επιβάλουν οι Θηβαίοι, ο ομιλητής αναφέρεται στα οφέλη που θα αποκομίσουν από την ηρωική τους στάση.

Ἔστιν δ᾽ ἁπλοῦν τὸ καλῶς βουλεύσασθαι περὶ τούτων. ῍Ην μὲν γὰρ ἐθέλωμεν ἀποθνῄσκειν ὑπὲρ τῶν δικαίων, οὐ μόνον εὐδοκιμήσομεν, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐπίλοιπον χρόνον ἀσφαλῶς ἡμῖν ἐξέσται ζῆν· εἰ δὲ φοβησόμεθα τοὺς κινδύνους, εἰς πολλὰς ταραχὰς καταστήσομεν ἡμᾶς αὐτούς. Παρακαλέσαντες οὖν ἀλλήλους ἀποδῶμεν τὰ τροφεῖα τῇ πατρίδι, καὶ μὴ περιίδωμεν ὑβρισθεῖσαν τὴν Λακεδαίμονα καὶ καταφρονηθεῖσαν, μηδὲ ψευσθῆναι ποιήσωμεν τῶν ἐλπίδων τοὺς εὔνους ἡμῖν ὄντας, μηδὲ περὶ πλείονος φανῶμεν ποιούμενοι τὸ ζῆν τοῦ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις εὐδοκιμεῖν, ἐνθυμηθέντες ὅτι κάλλιόν ἐστιν ἀντὶ θνητοῦ σώματος ἀθάνατον δόξαν ἀντικαταλλάξασθαι, καὶ ψυχῆς, ἣν οὐχ ἕξομεν ὀλίγων ἐτῶν, πρίασθαι τοιαύτην  εὔκλειαν, ἣ πάντα τὸν αἰῶνα τοῖς ἐξ ἡμῶν γενομένοις παραμενεῖ, πολὺ μᾶλλον ἢ μικροῦ χρόνου γλιχομένους μεγάλαις αἰσχύναις ἡμᾶς αὐτοὺς περιβαλεῖν.

Λεξιλόγιο

παρακαλέω, ῶ : παρακινώ, προτρέπω

περὶ πλείονος ποιοῦμαι : θεωρώ σπουδαιότερο

πρίαμαι : αγοράζω

γλίχομαι : επιζητώ, επιθυμώ, αγαπώ υπερβολικά

Λυσίας, Δήμου Καταλύσεως Απολογία 25–26

 Λυσίας, Δήμου Καταλύσεως Απολογία 25–26

Στο απόσπασμα που ακολουθεί, ο  ομιλητής εστιάζει τις αναφορές του στη δράση των κατηγόρων του οι οποίοι με την πρακτική και τις συκοφαντίες τους έβλαψαν κατ' επανάληψη την πόλη.

[25] Ἄξιον δὲ μνησθῆναι τῶν μετὰ τοὺς τετρακοσίους πραγμάτων· εὖ γὰρ εἴσεσθε ὅτι, ἃ μὲν οὗτοι συμβουλεύουσιν, οὐδεπώποτε ὑμῖν ἐλυσιτέλησεν, ἃ δ’ ἐγὼ παραινῶ, ἀμφοτέραις ἀεὶ ταῖς πολιτείαις συμφέρει. ἴστε γὰρ Ἐπιγένη καὶ Δημοφάνη καὶ Κλεισθένη ἰδίᾳ μὲν καρπωσαμένους τὰς τῆς πόλεως συμφοράς, δημοσίᾳ δὲ ὄντας μεγίστων κακῶν αἰτίους. [26] ἐνίων μὲν γὰρ ἔπεισαν ὑμᾶς ἀκρίτων θάνατον καταψηφίσασθαι, πολλῶν δὲ ἀδίκως δημεῦσαι τὰς οὐσίας, τοὺς δ’ ἐξελάσαι καὶ ἀτιμῶσαι τῶν πολιτῶν· τοιοῦτοι γὰρ ἦσαν ὥστε τοὺς μὲν ἡμαρτηκότας ἀργύριον λαμβάνοντες ἀφιέναι, τοὺς δὲ μηδὲν ἠδικηκότας εἰς ὑμᾶς εἰσιόντες ἀπολλύναι. καὶ οὐ πρότερον ἐπαύσαντο, ἕως τὴν μὲν πόλιν εἰς στάσεις καὶ τὰς μεγίστας συμφορὰς κατέστησαν, αὐτοὶ δ’ ἐκ πενήτων πλούσιοι ἐγένοντο.

Ξενοφῶν, Ἱέρων, κεφ. 5 §§ 1-2

 Ξενοφῶν, Ἱέρων, κεφ. 5 §§ 1-2 (έκδ. του Marchant, E.C. Οξφόρδη: Clarendon Press, 1920, ανατ. 1969)

Ο Ιέρωνας, τύραννος των Συρακουσών, στον διάλογό του με τον ποιητή Σιμωνίδη παραθέτει όλα τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι τύραννοι παρουσιάζουν αντιφάσεις στα συναισθήματα και τη συμπεριφορά τους.

Χαλεπὸν δ’ ἐρῶ σοι καὶ ἄλλο πάθημα, ὦ Σιμωνίδη, τῶν τυράννων. Γιγνώσκουσι μὲν γὰρ οὐδὲν ἧττον τῶν ἰδιωτῶν τοὺς ἀλκίμους τε καὶ σοφοὺς καὶ δικαίους. Τούτους δ’ ἀντὶ τοῦ ἄγασθαι φοβοῦνται, τοὺς μὲν ἀνδρείους, μή τι τολμήσωσι τῆς ἐλευθερίας ἕνεκεν, τοὺς δὲ σοφούς, μή τι μηχανήσωνται, τοὺς δὲ δικαίους, μὴ ἐπιθυμήσῃ τὸ πλῆθος ὑπ’ αὐτῶν προστατεῖσθαι. Ὅταν δὲ

Θουκυδίδου Ἱστορίαι 1. 94-95

 Θουκυδίδου Ἱστορίαι 1 §§ 94-95 (έκδ. των Jones, H.S., Powell, J.E. Οξφόρδη: Clarendon Press, 1942, ανατ. 1970)

Στο παρακάτω απόσπασμα ο Θουκυδίδης αναφέρεται στην εκστρατεία των Ελλήνων κατά των Περσών με επικεφαλής τον Παυσανία μετά τους Περσικούς πολέμους. Ο ιστορικός παρουσιάζει τα γεγονότα που οδήγησαν στην ανάληψη της αρχηγίας από τους Αθηναίους.

Παυσανίας δὲ ὁ Κλεομβρότου ἐκ Λακεδαίμονος στρατηγὸς τῶν Ἑλλήνων ἐξεπέμφθη μετὰ

εἴκοσι νεῶν ἀπὸ Πελοποννήσου· ξυνέπλεον δὲ καὶ Ἀθηναῖοι τριάκοντα ναυσὶ καὶ τῶν ἄλλων

 ξυμμάχων πλῆθος. Καὶ ἐστράτευσαν ἐς Κύπρον καὶ αὐτῆς τὰ πολλὰ κατεστρέψαντο, καὶ

ὕστερον ἐς Βυζάντιον Μήδων ἐχόντων, καὶ ἐξεπολιόρκησαν ἐν τῇδε τῇ ἡγεμονίᾳ. Ἤδη δὲ βιαίου